|
|
Zo Ma Di Wo Do Vr Za 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 |
Ik was redelijk vroeg en vond een plaatje op de tweede rij van boven. Op de achterste rij zag ik twee bekende en heb een tijdje met hen staan praten. Toen ik weer naar mijn plaats terug ging, was de zaal inmiddels half vol, voornamelijk met oudere mensen met met een paar echt jonge vrouwen er tussen. (Heb geen jongere mannen gezien). Ik maakte daar nog een opmerking over tegen iemand die naast mij zat, maar er kwam verder geen gesprek uit voort. Uiteindelijk liep de zaal, De Blauwe zaal van Concordia met 79 stoelen, helemaal vol. (De laatste twee mensen kwamen binnen onder de trailers.)
(SPOILER ALERT: In het vervolg verklap ik wat details die als je de film nog niet gezien hebt, misschien je eigen kijkervaring kunnen bederven.)
De film draaide voornamelijk over de beleving van Alice en hoe zij met haar geheugenverlies omging en eigenlijk heel weinig over hoe haar man en kinderen het ervoeren. De man werd trouwens als redelijk liefdeloos neergezet, want gedurende het verhaal koos hij er voor een aantrekkelijke baan op twee uur vliegen te aanvaarden en kwam een van zijn dochters terug naar het ouderlijke huis om op haar moeder te passen. Dit was de jongste dochter, midden twintig, die het minst bereikt had, die niet gestudeerd had, iets waar haar moeder altijd ruzie met haar over maakte. De film eindigde ook op het moment dat de eigenlijk aftakeling nog moest beginnen. Alice was op dat moment al wel redelijk in zichzelf teruggetrokken en liet weinig emoties meer zien. Ook leek ze niet echt meer goed te kunnen praten.
Ja zeker, alle aspecten die bij de ziekte van Alzheimer kunnen voorkomen, zaten wel in de film verwerkt, maar toch heb ik het gevoel dat er allerlei dingen niet kloppen, dat de dingen in de verkeerde volgorde gebeurde maar ook dat het beeld dat bepaalde momenten gegeven wordt, niet consistent is. Toch eigenlijk ook weer veel nadruk op de geheugen problemen en weinig op de gedragsproblemen die kunnen optreden. Er zijn maar een paar momenten dat Alice zichzelf emotioneel niet in de hand heeft en gekalmeerd moet worden. Alice bleef tot het eind redelijk veel empathie tonen, terwijl bij Li-Xia dit al aangetast leek te zijn ruim voordat de geheugenproblemen zich openbaarde. Je hoort ook vaak dat jong dementerenden ver voordat de diagnose gesteld wordt, al vast lopen in hun werk, en dat er vaak eerst een burn-out of depressie als diagnose gesteld wordt. Alice kreeg pas problemen met haar werk, nadat de diagnose gesteld was. Ook leek Alice soms zich te herinneren dat ze iets vergeten was, iets wat ik atypisch vond.
Li-Xia leek ook weinig besef te hebben wat de ziekte inhield. Dit had zeker ook te maken met dat ze nooit de ziekte in haar eigen omgeving had meegemaakt. Ze was zelfs blij toen ze de diagnose kreeg te horen, omdat er eindelijk een verklaring was voor al die dingen waar ze de jaren er voor mee geworsteld had. Eindelijk was duidelijk dat ze zich niet had aangesteld en/of de kantjes er af had gelopen. Ik heb haar maar een beetje in het ongewis gelaten. Ze kwam op een gegeven moment wel in contact met andere dementerende, maar ik weet niet in hoeverre ze echt heeft begrepen dat haar dat ook te wachten stond. Ik heb het idee dat Li-Xia, geheel anders dan Alice, nooit echt bang of bezorgd is geweest over wat er ging komen. Li-Xia had weinig begrip voor wat de ziekte voor ons betekende. Alice in de film leek dit wel te begrijpen, tot op zekere hoogte, want ze drong er verschillende keren op aan dat haar man een jaar zou stoppen met werken om bij haar te zijn, terwijl haar man juist heel erg met zijn carrière bezig was. Ik ben zelf ook niet gestopt, maar op een gegeven moment wel minder gaan werken. Ik denk overigens dat er jong dementerenden zijn, zeker wanneer het de erfelijke vorm betreft en de diagnose in een vroeg stadium gesteld wordt, die wel een goed besef kunnen hebben van wat hen te wachten staat. Er zijn heel wat ouderen die wanneer ze merken dat hun geheugen achteruitgaat, bang zijn dat ze de ziekte van Alzheimer hebben of gaan krijgen. Ik denk dat veel mensen bang zijn om later dement te worden en dat dit feitelijk ook de angst is waar de film op inspeelt.
De mensen die dementie van dichtbij hebben meegemaakt, weten dat het lijden van de mensen er om heen vaak veel zwaarder is dan dat van de dementerende, die op een gegeven moment geen besef meer van de ziekte heeft. Ook zijn het de naasten die vaak geconfronteerd worden met zeer moeilijke beslissingen die genomen moeten worden, bijvoorbeeld rond een opname, en die vaak op allerlei manieren vastlopen in hun persoonlijke leven zeker wanneer er (nog niet volwassen) kinderen bij betrokken zijn. Dit is wellicht een aanvullende reden waarom ik me aan het eind van de film zo leeg en eenzaam voelde.
Wat ik er nog aan toe wilde voegen is dat zeker niet alle jong dementerende al snel in een soort van zombies veranderen en niet meer in staat zijn om van het leven te genieten. Sterker nog, omdat ze op een gegeven moment zo in het nu leven, kunnen ze intens genieten van kleine dingen. (In het nu leven wordt sommige gezien als een vorm van verlichting zijn.) In zekere zin gaan ze terug naar de kinderlijke beleving van de wereld en een bekend spreekwoord is dat een kinderhand snel gevuld is. Wat niet wil zeggen dat er ook dementerende zijn die te maken kunnen krijgen met onrust, angst en verdriet. Veel is wel te sturen. Feit is wel dat veel dementerende vergeten dat ze vergeetachtig zijn en vaak ook vergeten dat ze een ernstige ziekte hebben en dat ze vroeger heel anders waren. Het is zeker zo niet dat iedere dementerende zijn leven als een stuk lijden ervaart.
Vandaag stuurde iemand mij de link naar het artikel Was dementie altijd maar zo mild van Debby Gerritsen en Yolande Kuin, beiden psychogerontoloog, dat in Trouw is geplaatst. Ze hebben onderzoek gedaan naar de weergave van dementie in speelfilms en komen tot de conclusie dat de film Still Alice een veel te rooskleurig beeld van dementie geeft. In speelfilms wordt weinig ingegaan op gedragsproblemen. Ze schrijven hierover: "Qua gedrag vinden we vooral teruggetrokken en in zichzelf gekeerde personages, vrijwel nooit mensen met boos, geagiteerd of agressief gedrag, terwijl dit in werkelijkheid veel voorkomt en voor de mantelzorgende omgeving zeer belastend is." Ergens is dit best wel jammer, omdat speelfilms een grote invloed hebben op de beeldvorming van aandoeningen. Als gevolg hiervan kan de ernst en complexiteit van de problematiek van dementie onderschat worden door in de samenleving.
Donderdag 26 maart 2015